دوره مدرن تورکستان جنوبی
دورۀ مدرن تورکستان جنوبی (1973-2024) پوهنوال دکتور عزت الله ذکی دهقان اوغلی ترکستان جنوبی، امروزه در شمال و شمالغربی افغانستان قرار دارد و بخش جنوبی ترکستان بزرگ قدیمی را تشکیل میدهد. این منطقه که پس از اسلام شاهد حکومت سلسلههایی چون سامانیان، غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان، تیموریان و اوزبیکان (شیبانیان) بوده است، از قرن 19 میلادی به افغانستان ملحق شده است. بیش از 12 میلیون تورک که در این منطقه زندگی میکنند، زبان، دین، تاریخ، ادبیات و آدابورسوم خود را حفظ کردهاند و این منطقه را به بخشی مظلوم از سرزمین اجدادی تبدیل کردهاند. این پژوهش به بررسی مبارزات استقلالطلبانه تورکستان جنوبی در دورۀ مدرن میپردازد. مبارزات آزادیخواهانه اقوام تورک این منطقه (اوزبیکان، تورکمنها، قرقیزها و قزاقها) در زمینههای نظامی، سیاسی و فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته است. تا سال 1973، افغانستان تحت حکومت پادشاهی و دیکتاتوری اداره میشد و حقوق و مطالبات تورکها کاملاً نادیده گرفته میشد. تلاشهایی برای حذف نام ترکستان از حافظه تاریخی انجام شد و به جای آن مفهوم "صفحات شمالی" (صفحات شمال) ساخته ش...