Güney Türkistan İşgali

 تركستان جنوبي چگونه ودركدام تواريخ توسط حكومت افغان ها أشغال شد؟ 

همه میدانند که شکل دهی وزمینه سازی های ایجاد کشور کنونی افغانستان، مرتبط است با توسعه و انکشاف حاکمیت های استعماری انگلیس وروس در قارۀ آسیا وتقسیم ومنطقوی این ساحۀ جهان دربین این دو قدرت بزرگ استعماری طی قرون، هژده و نوزدهم میلادی. 

1- – شالودۀ نخستین دولت مستقل پشتون ها، در بخشی از قلمرو افغانستان کنونی که عمدتاً در بر گیرندۀ منطقۀ قندهار واطراف آن بود بعداز کشته شدن نادر شاه افشار در سال 1747 میلادی، توسط احمد خان ابدالی، بکمک لشکر ازبکیه وتورکمانیۀ نادر افشار تحت قوماندانی حاجی بیگ خان مینگ باشی بوجود آمد.

2- – در سال 1748میلادی احمد شاه ابدالی، بیگی خان پوپلزای ( شاه ولیخان) را از جانب هرات مامور فتح تورکستان جنوبی وسر کوب ولی نعمت خود یعنی حاجی بیگ خان مینگی ودیگر امرای این ساحه مینماید، وبا استفاده از نفاق وپراگندگی که دربین مردم این منطقه، در نتیجۀ سقوط سلسلۀ هشترخانیه وظهور منغیت ها بوجود آمده، با حیله ونیرنگ تورکستان جنوبی را فتح وودر سال 1751خراجگزار دولت افغانیه میسازد.

3- – بعداز سال 1748 میلادی تورکستان جنوبی تحت اسارت دولت افغانیه، به اثر فتنه انگیزی های اشغالگران وحدت ویک پارچگی سیاسی خودرا از دست داده به خان نشینی های متعدد میمنه، اندخوی، بلخ، سرپل، آقچه، قطغن وبدخشان وغیره منقسم میگردد.

4- – با سقوط دولت شاه زمان ابدالی وشروع هرج ومرج در قلمرو حکومت قبیلوی ابدالی ها تورکستان جنوبی هم بدون داشتن مرکز واحد سیاسی از زیر سلطۀ افغانها خارج میشود، واستقلال نسبی خودرا در برابر روسها وافغانها تا1894 میلادی یعنی سقوط واسارت آخرین امیر مستقل میمنه میر محمد شریف خان محافظت مینماید.

5- – در تابستان 1840 که کابل ومناطق جنوی وشرقی افغانستان کنونی به اثر سازش ووطنفروشی قبیله سالاران سدوزایی ومحمد زایی تسلیم انگلیس ها گردیده بود، امیر دوست محمد خان بقسم پناهنده در نزد پادشاه بخارا زندگی مینمود از ماوراءالنهر وارد تورکستان جنوبی وعلم جهاد بر علیه انگلیسها را بلند نمود.

مردم تورکستان جنوبی ظلم وبیعدالتی های گذشتۀ افغانها را با دیدۀ عفو نگریسته وقشون بزرگی سی هزار نفری را که از سرتاسر آن منطقه یعنی از میمنه تا بدخشان بصورت داوطلبانه جمع آوری گردیده به زیر فرمان امیر دوست محمد خان قرار دادند.

6- – به روز بیست وهشتم سپتمر 1840 امیر دوست محمد این سپاه سی هزار نفری تورکان را یکجا با ده ها هزار نفر دیگر از مبارزین تاجیک وهزارۀ مناطق مختلف شمالی چون پروان، نجراو، چهاریکار، غوربند وغیره در حالتی که همه چیز به نفع مجاهدین ادامه داشت، در منطقۀ تتمدره بحال بی سرنوشتی رها وخود را بصورت پنهانی تسلیم سپاه انگلیس نمود. سپاه تورکان با برخورد های خصمانه وخائینانۀ سران قبایل در منطقۀ تتمدره تحت محاصرۀ قوای انگلیس ومتحدین افغان آنها قرار گرفته واکثراً نیست ونابود گردیدند.

7- – در سال 1847 میلادی وزیر یار محمد خان سدوزایی والی هرات با بهانۀ مبارزۀ مشترک بر علیه ایرانی ها وانگلیس ها وارد منطق تورکستان گردیده، منطقۀ چیچکتو ونواحی آنرا از وجود تورکان با ساختن کله منار ها تصفیه نمود با امیر حکومت خان امیر میمنه بعداز یازده ماه جنگ ومحاصره مصالحه واندخوی را بعداز توافق دوستی وهمکاری با میر غضنفر خان امیر آنجا چنان چپاول وغارت نمود که چیزی بنام آبادی وانسان در آن حدود باقی نماند.

عمق فاجعه را از این میتوان حدس زد که، یار محمد بعداز شکست در بلخ وعقب نشینی بطرف هرات در مسیر راه خود زمانیکه به اندخوی رسید حتی برای شخص خود هم نتوانست غذا ودیگر احتیاجات خود را فراهم کند.

8- – در سال 1893 میر محمد شریف خان آخرین امیر مستقل میمنه سرنگون وبه تعداد هفتصد و پنجاه خانوادۀ سران تورک میمنه با آل وعیال خود با پای پیاده، در حالیکه توبره های بزرگی از خاک بالاحصار میمنه را بر گردن خود حمل مینمودند بکابل منتقل وهمۀ مردان اعم از پیر وجوان در منطقۀ عاشقان وعارفان کابل بر بالای همان خاکی که از میمنه باخود حمل نموده بودند گردن زده شدند.

گور دسته جمعی این شندا را تا اکنون هم تپۀ بلخک مینامند.

9- – در صبحگاه هفدهم ماه می 1828 سپاه مجهز وبزرگ امیر شیر علی خان تحت قواندانی نائیب محمد علم خان طی یک جنگ خونین شهر میمنه را اشغال وهزاران نفر اعم از زن ومرد، پیر وجوان را قتل عام نمود، بگفتۀ ذولفقار شاعر دربار امیر عبدالرحمن تورانیان را از صفحۀ گیتی نابود نمود.

10- – در سال 1299قمری سردار اسحاق خان نمایندۀ امیر عبدالرحمن با میر دلاور خان امیر میمنه بعداز جنگ های طولانی با مهر بر قرآن مصالحه وموصوف را با عدۀ کثیری از بزرگان میمنه بکابل میفرستد که همه بشمول عبدالباقی خان مینگباشی پدر پروفیسور غلام محمد میمنگی قتل عام میشوند.

11- – در زمان حکومت نادر خان 1929 میلادی وصدارت محمد هاشم خان وزیر محمد گل مهمند بالاحصار میمنه را تخریب وبزرگترین کتاب سوزی تاریخ را با سوزانیدن بیشتر از چهار هزار جلد کتب مختلف چاپی وقلمی که همه بزبان تورکی بودند، به انجام رسانید.

12- – در زمان سلطنت نادر ودهه های اوس سلطنت ظاهر تدریس بزبان تورکی حتی در مکاتب سنتی وخانگی ممنوع و در همه جا جبراً زبان پشتو جاگزین میشود.

13- – نظامنامۀ ناقلین که در زمان شاه امان الله تدوین گردیده بود، در زمان زمامداری نادر شاه وظاهر شاه، با انتقال ده ها هزار فامیل پشتون از مناطق جنوب وشرق دوطرف خط دیورند، بمناطق مختلف تورکستان تطبیق وصدها هزار جریب زمین مرغوب جبراً با بهانه های مختلف از اختیار ساکنین تورک وتاجیک تورکستان غصب وبه پشتون ها یکجا با امتیاز دهقان سازی صاحبان اصلی آن زمین ها توزیع میگردد. این پروسه هنوز هم ادامه دارد.

14- – در سال 1933 هاشم خان با بهانه قرار دادن سرکوب ابراهیم بیگ لقی که یک مجاهد آزادیخواه وضد اشغالگران روسی بود، هزاران فامیل تورک را از مناطق مختلف تورکستان جبراً تبعید وسربه نیست نمود، که داستان آوارگی ها وبدبختی های آن بینوایان تاریخ تا هنوز ورد زبان باشندگان تورکستان جنوبی یا افغانی است.

15- – در 23 دلو 1343 به روز جمعه جمعی از دهاقین مردم سرپل در قریۀ بغاوی اعم از تاجیك و اوزبیك بواسط محمد اکرم اسحاق زایی وبرادرش کمالیلدی اسحاق زایی تیر باران واجساد آنها یکجا با اجساد حیوانات سوزانیده میشود.

16- – در زمان نادر ودهه های اول سلطنت پسرش ظاهر تورکان اعم از هزاره در مجموع اجازۀ شامل شدن بمکاتب نظامی وموسسات مربوط به وزارت خارجه وداخله را ندارند.

17 – – در زمان زمامداری داود با براه اندازی اصلاحات ارضی نا موفق، گرگ های گشنه و لجام گسیخته و بی ترحم اداره حكومت متعصب وقت به صفت مامورین فرستاده شده اصلاحات ارضی به شكل مور و ملخ به جان دهاقین توركستان زمین حواله گردیده و با رشوه ستانی خود خون دهاقین را مكیدند.

18- – در زمان زمامداری نورمحمد تره كی و حفیظ الله امین 1357 خورشیدی، با بهانه قرار دادن اختلافات سیاسی، تورك بودن زمینه نابودی ایشان را هرچه بیشتر و وسیعتر مهیا نموده و هزاران تن به كام مرگ سوق داده شدند.

19- – در زمان حاکمیت داکتر نجیب الله نیرو های قومی ازبیک وتورکمن تحت نام های مختلف محکوم به نابودی وسر کوب میگردند که قیام های همآهنگ ایشان منجر به سقوط خود او میگردد.

20- – در سال 1997 فاشیست های طالب بعداز اشغال منطقۀ قیصار جمع کثیری از جوانان تورک آن منطقه را قتل عام وسر های شهدا را یکجا با سر سگ ها مورد عکسبرداری قرار داده وبنمایش گذاشتند.

21- – در سال 1350 که قحطی وخشکسالی شدید کلیه مناطق تورکستان را در هم کوفته بود هجوم های پلان شدۀ کوچی کبا مقاومت مردم میمنه خصوصاً منطقۀ قرایی المار تحت رهبری شهید نورالله خان قرایی مواجه وجنگی راکه تا هنوز هم ادامه دارد بوجود آورد.

22- – در هفتم جوزای 1386 خورشیدی جمعه خان والی جوزجان بروی مظاهره چیانی که بر علیه مظالم حکومت دست بمظاهرات مسالمت آمیز زده بودند امر آتشباری ارتش را صادر وده ها تن ای مردم بیگناه را  قتل عام نمود

( استاد میمنگی )

Elbette, işte "Güney Türkistan'ın Afgan Hükümetleri Tarafından Nasıl ve Hangi Tarihlerde İşgal Edildiği"

Güney Türkistan Ne Zaman ve Nasıl Afgan Hükümetleri Tarafından İşgal Edildi?

Herkes biliyor ki, bugünkü Afganistan’ın şekillenmesi ve temellerinin atılması, 18. ve 19. yüzyıllarda Asya kıtasında İngiliz ve Rus emperyal güçlerinin genişlemesiyle ve bu bölgenin bu iki büyük sömürgeci güç arasında bölünmesiyle doğrudan ilgilidir.

İlk bağımsız Peştun devleti, bugünkü Afganistan’ın bir kısmını kapsayan ve esasen Kandahar bölgesi ve çevresini içine alan bölgede, 1747 yılında Nadir Şah Afşar’ın öldürülmesinden sonra, onun Özbek ve Türkmen askerlerinin yardımıyla, Ahmed Han Abdali tarafından kuruldu.

1748 yılında Ahmed Şah Abdali, Herat taraflarından Beygi Han Popalzai’yi (Şah Velikhan), kendi sadık komutanı Hacı Beyg Han Mengübaşı ve diğer yerel beyleri bastırmak ve Güney Türkistan’ı fethetmekle görevlendirdi. Hile ve entrikayla, bu bölgede, Haştarhani hanedanlığının çöküşü ve Mangıtların ortaya çıkışıyla oluşan kargaşadan faydalanarak, Güney Türkistan’ı işgal etti ve 1751’de bu bölgeyi Afgan devletine vergi öder duruma getirdi.

1748’den sonra Güney Türkistan, Afgan işgali altına girdi. İşgalcilerin kışkırtmalarıyla siyasi birliğini yitirerek Meimane, Andhoy, Belh, Sar-i Pul, Akça, Katagan, Bedahşan gibi birçok küçük hanlığa bölündü.

Şah Zaman Abdali hükümetinin çöküşüyle birlikte Abdali kabile devleti kaosa sürüklendi, Güney Türkistan da Afganların egemenliğinden çıktı. Bu bölge, 1894’e kadar, Meimane’nin son bağımsız emiri Mir Muhammed Şerif Han’ın esaretiyle sonuçlanacak şekilde, Ruslara ve Afganlara karşı nispi bağımsızlığını korudu.

1840 yazında, Kabil ve Afganistan’ın güneydoğu bölgeleri İngilizlerle iş birliği yapan Sadozay ve Muhammedzay kabile reisleri tarafından teslim edilmişti. Emir Dost Muhammed Han Buhara’da sürgünde yaşıyordu. O, Maveraünnehir üzerinden Güney Türkistan’a geldi ve İngilizlere karşı cihat ilan etti. Güney Türkistan halkı, geçmişteki Afgan zulümlerini affederek, Meimane’den Bedahşan’a kadar gönüllü olarak 30 bin kişilik büyük bir ordu toplayıp Dost Muhammed’in emrine verdi.

28 Eylül 1840’ta Emir Dost Muhammed bu Türk ordusunu, Parvan, Necrav, Çarikar, Gurband gibi kuzey bölgelerden gelen binlerce Tacik ve Hazarayla birlikte, Tetamdere bölgesine kadar getirdi. Ancak, her şey mücahitlerin lehine giderken, Emir gizlice İngilizlere teslim oldu. Türk ordusu, İngiliz kuvvetleri ve müttefik Afganlar tarafından kuşatıldı ve büyük kısmı yok edildi.

1847’de Herat valisi Sadozay Yarmuhammed Han, İran ve İngilizlere karşı ortak mücadele bahanesiyle Güney Türkistan’a girdi. Çiçikto bölgesinde Türkleri katliama uğratarak kelle kuleleri yaptırdı. Meimane Emiri ile 11 ay süren kuşatma ve savaşlardan sonra Andhoy’a girip, burada öyle bir yağma yaptı ki ne insan ne yapı kaldı. Belh’te yenilince Herat’a dönerken Andhoy’da kendi ihtiyaçlarını bile karşılayacak hiçbir şey bulamadı.

1893 yılında Meimane’nin son bağımsız emiri Mir Muhammed Şerif Han tahttan indirildi. 750 Türk aile, Meimane’nin Balasar toprağından büyük torbalar taşıyarak yaya halde Kabil’e sürüldü. Tüm erkekler (genç-yaşlı) Kabil’de, bu toprakların üzerine boyunları vurularak katledildi. Toplu mezarları hâlâ “Tepe-i Belhçak” adıyla anılır.

17 Mayıs 1828 sabahı Emir Şir Ali Han’ın ordusu Meimane’yi işgal etti. Binlerce kadın, erkek, yaşlı, genç öldürüldü. Emir Abdurrahman’ın şairi Zülfikar’a göre, "Türkler yeryüzünden silindi."

1299 Hicri yılında Emir Abdurrahman’ın temsilcisi Serdar İshak Han, Meimane Emiri Mir Delaver Han ile Kur’an üzerine ant içerek barış yaptı. Ancak onu ve yanındaki tüm Meimane ileri gelenlerini Kabil’e gönderip, burada hepsini katlettirdi.

1929’da Nadir Han’ın iktidarında, Başbakan Muhammed Haşim Han ve Vali Muhammed Gul Muhmand, Meimane Kalesi’ni yıktı. 4000’den fazla Türkçe el yazması ve basılı eser yakılarak tarihteki en büyük kitap yakımı gerçekleştirildi.

Nadir ve oğlu Zahir’in hükümdarlığında Türkçe eğitimi tüm medrese ve evlerde bile yasaklandı. Her yerde zorla Peştuca eğitime geçildi.

Şah Amanullah döneminde hazırlanan “Naklinler Nizamnamesi” Nadir ve Zahir döneminde uygulamaya kondu. Pakistan’dan getirilen binlerce Peştun aile, Güney Türkistan’daki yerlilerin elinden toprakları zorla alarak buraya yerleştirildi. Bu uygulama hâlen sürmektedir.

1933’te Başbakan Haşim Han, Ruslara karşı savaşan özgürlük savaşçısı İbrahim Bey’in bahanesiyle binlerce Türk ailesini zorla sürgüne gönderdi. Bu trajedinin hikâyeleri hâlâ Güney Türkistan’da anlatılır.

23 Dalv 1343 (Şubat 1965) günü Sar-i Pul’un Bagavi köyünde Tacik ve Özbek köylüler Muhammed Ekrem İshakzay ve kardeşi Kamil tarafından kurşuna dizildi. Cesetleri hayvanlarla birlikte yakıldı.

Nadir ve Zahir’in ilk yıllarında Türkler ve Hazaralar askerî okullara ve dış işleri gibi devlet kurumlarına alınmadı.

Davud Han zamanında toprak reformları bahanesiyle gönderilen memurlar, rüşvetle halkı sömürdü.

1357 (1978) yılında Nur Muhammed Taraki ve Hafizullah Emin döneminde, siyasi bahanelerle Türklerin öldürülmesi hız kazandı, binlercesi öldürüldü.

Doktor Necibullah zamanında, Özbek ve Türkmen etnik kuvvetleri baskı altına alındı. Bu baskıya karşı isyanlar, onun devrilmesine yol açtı.

1997 yılında Taliban, Geysar bölgesini işgal etti. Çok sayıda genç Türkü katletti ve başlarını köpek başlarıyla birlikte fotoğraflayarak sergiledi.

1350’de (1971) şiddetli kıtlık Güney Türkistan’ı kasıp kavururken, planlı olarak bölgeye göçerler (Kuchi) gönderildi. Meimane’nin Karai Elmar bölgesinde halkın direnişiyle bu saldırı uzun süren çatışmalara yol açtı.

1386 (2007) yılının 7 Cevza (Mayıs sonu), Cevzcan Valisi Cum’a Han, hükümet zulmüne karşı barışçıl gösteri yapan halka orduyu ateş açtırarak onlarca masum insanı katlettirdi.

(Hazırlayan: Ustad Meymengi)